မုကၡ၀တီ ၊ ဥမၼာဒႏၱီ ႏွင္. ေသာ္က ၊ ေရႊစာရံ ၊ ေရႊစာပ်ံ

 ၀ါးခယ္မၿမိဳ.ေလးသည္ ေရွးႏွစ္ေပါင္းအတန္ႀကာကပင္ စတင္အေၿခခ် ေနထိုင္ခဲ့ႀကေသာ္လည္း အိမ္ေၿခ ၁၀၀၀ မၿပည္.၍ ၿမဴနီစပယ္ အဖြဲ. မဖြဲ.နိဳင္သၿဖင္. ေထာ္ကႏြတ္ ရြာသစ္ တရုတ္တန္း ေသာ္က စသည္.ၿမိဳ.တစ္ဖက္ကမ္း လူေနစုတို.ကို ရပ္ကြက္အၿဖစ္ ၿမိဳ.နယ္ နယ္နမိတ္အတြင္း  သြတ္သြင္း ခဲ့ရၿပီး ၁ရက္ ၁၀လ ၁၉၀၆ ခုႏွစ္တြင္တရား၀င္ၿမဴနီစပါယ္ၿမိဳ.အၿဖစ္ သို.ေရာက္ရွိလာခဲ့ ၿခင္းၿဖစ္သည္ ။ ထိုသို.တရား၀င္ ၿမိဳ.အၿဖစ္ သတ္မွတ္ေႀကာင္းကို ၿမန္မာနိဳင္ငံေတာ္ အစိုးရၿမဴနီစပါယ္ ႏွင္. ေဒသႏၱရ ႒ာန ၏ ၁၉၀၆ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၂၅ ရက္ေန. ေန.စြဲပါ အမိန္.ေႀကာ္ၿငာစာအမွတ္ ၁၃၈ ၿဖင္. သတ္မွတ္ေပးခဲ့ၿခင္းၿဖစ္သည္ ။ ( ယခုအခ်ိန္တြင္မူ ရပ္ကြက္ေပါင္း ၁၄ ခု ေက်းရြာအုပ္စုေပါင္း ၁၂၆ ရြာပါ၀င္ဖြဲ.စည္းထားေသာ ၿမိဳ.နယ္ တစ္ခု အၿဖစ္တည္ရွိေနပါသည္ )

သို.ေသာ္ ၿမိဳ.တစ္ဖက္ကမ္း ရွိ ေသာ္က ဘုရားမွာမူ ၿမန္မာကၠရာဇ္ ၆၃၀ (ခရစ္ႏွစ္ ၁၂၆၈ )ခန္. ကပင္လွ်င္ တည္ထားခဲ.ၿခင္းၿဖစ္သည္ ။ 

သရြတ္ၿမိဳက္ ရြာအ၀င္ မွ ဥမၼာဒႏၱီ ေကာင္းမွဳ  ေရြစာပ်ံ ေစတီေတာ္

 ပုသိမ္ဘုရင္ ေနာက္ဆံုးမင္းဆက္ၿဖစ္ေသာ သမုဒၵေဃာသမင္း(၆၂၅-၆၄၀) သည္ ၿမန္မာသကၠရာဇ္ ၆၂၅တြင္ ဖခင္သမုဒၵ မင္းကို နန္းဆက္ခံခဲ့သည္....ထုိမင္းလက္ထက္တြင္ ပုသိမ္ၿမိဳ.သာမက အပိုင္ ၃၂ ၿမိဳ.တို.လည္း ဖြံ.ၿဖိဳး တိုးတက္ခဲ့သည္...မင္း မိဖုရားမွာမူ ပုသိမ္ကို သိမ္းယူ အုပ္စိုးခဲ့ဖူးေသာ ပသီကုလားမင္း၏ အႏြယ္ေတာ္ ဥမၼဒႏၱီ မိဖုရားၿဖစ္သည္. မူလအမည္မွာ ကုမာရႏၱီ ပသီမင္းသမီးၿဖစ္ၿပီးေၿမာင္းၿမခရိုင္ လပြတၱာ ၿမိဳ. (ဘုန္းႀကီးကုန္း ဟုေခၚေသာေနရာ)သမုဒၵေဃာသ မင္း၏ ဘိုးေတာ္ ဘုရင္. စံနန္းေတာ္ေရာက္ခိုက္ ဗုဒၶဘာသာသို. ကူေၿပာင္း၀င္ေရာက္ခဲ့ၿပီး ဗုဒၶဘာသာကို အထူးႀကည္ညို သဒၶါ ထက္သန္သူၿဖစ္လာခဲ့ပါသည္...မိဖုရားႀကီးသည္ သီဟိုဠ္ မွ ဘုရားရွင္ ၏ ဓါတ္ေတာ္မ်ား လက္ခံရရွိသည္.အခါ ပုသိမ္အပိုင္ ၃၂ ၿမိဳ. သို.ဓါတ္ေတာ္မ်ားေပးပို.ကာ ၿမန္မာသကၠရာဇ္ ၆၃၀ မွ ၆၄၀ အတြင္း ဘုရားေစတီမ်ားစြာ တည္ထားပူေဇာ္ ခဲ့သည္..ထိုေခာတ္က  က်ိဳက္ပြန္ၿမိဳ. ဟုေခၚေသာေၿမာင္းၿမၿမိဳ. က်ိဳက္တည္မုေဠာ -သၿမင္တံု ၿမိဳ. ဟုေခၚေသာ ပန္းတေနာ္ ၿမိဳ.မ်ားလည္းပါ၀င္သည္...ထိုစဥ္က ၀ါးခယ္မ ႏွင္. ေသာ္က ေစတိေတာ္၀န္းက်င္ေနရာမ်ားတြင္ လူမ်ားအေၿခခ် ေနထိုင္ေသးဟန္မတူပါ...မင္းႏွင္. မိဖုရားတို.သည္ ဘုရားေစတီ မ်ားတည္ရင္း ေၿမာင္းၿမ ပန္းတေနာ္ ၿမိဳ.မ်ားသြားခိုက္ သရြတ္ၿမိဳက္ေဒသတြင္ မုကၡ၀တီ ယာယီစံနန္းေဆာင္ ေဆာက္လုပ္စိုးစံ၍ ေရႊစာရံ ေရႊစာပ်ံ ဘုရားမ်ားကို တည္ထားခဲ့သည္...ထိုမွ ေသာ္ကေစတိေတာ္ တည္ထားၿဖစ္ေသာေနရာအေရာက္ မိဖုရားႀကီး၏ ဆံေကသာတြင္ ပန္ဆင္အပ္ေသာ ေသာ္ကပန္းသည္ ေလေႀကာင္.အမွတ္မထင္ေၿမခခဲ့ေလသည္...ဘုရားတည္ရန္ အဓိဌာန္ ရွိၿပီးအားေလွ်ာ္စြာ ေသာ္ကပန္းက်ရာေနရာတြင္ အမွတ္တရ ေစတီတစ္ဆူတည္ ေတာ္မူၿပီးေသာ္ကေစတီေတာ္၏ အမည္တြင္ေတာ္မူခဲ့ေႀကာင္း သမိုင္းမွတ္တမ္းအခ်ိဳ.အရ သိရွိရပါသည္ ။

ဥမၼာဒႏၱီ ေကာင္းမွဳ ေသာ္ကေစတီေတာ္ ယခုေနာက္ပိုင္း မၿပဳၿပင္မွီ ပံု

 သီေပါမင္း၏ ေက်ာက္ရစ္စင္ေတာ္ႀကီး၏ စာဆိုေတာ္ဟုသိႀကေသာ စာဆိုဦးလူငယ္၏ ..ကုမာရႏၱီလကၤာ  အနက္ စာေရးဆရာႀကီးသတိုးေသာင္းေဖာ္ထုတ္ခဲ့နိဳင္ခဲ့ေသာ အပိုင္းအစ တစ္ခုတြင္ …..

မြန္တို.မင္းမ်ိဳး ေအာက္ၿမန္စိုးတြင္
ၿမတ္နိဳးနီးေ၀း ပုသိမ္ေၿပးဟု
ဘုန္းေမႊးေက်ာ္ေဇာ တံခိုးေၿပာသား
သမုဒၵေဃာသ မင္းရာဇႏွင္.
ကုမာရႏၱီ ေခၚသမည္ၿဖင္.
ပသီမင္းသမီး ရွဳမၿငီးသည္
လွထီးနတ္မွ် ဥမၼာဒတို.
မုခ၀တီ နန္းသိဂီၤမွ
ေရႊညီ ၀န္းခ ေဖာင္ေတာ္ႀကြ၍
ရႊင္ၿပခ်ိဳႀကည္ ႀကြကာလည္တြင္
ေမွ်ာ္ရည္နိဗၺာန္ ဥမၼာဒန္၏
ဓိဌာန္တရာ ရွစ္ခုသာတည္.
ဗုဒၶတည္မွဳ အေႀကာင္းၿပဳလွ်က္
ပံသုေကမွ ပန္းေသာ္ကလည္း
ေလခေၿမတက္ ပ်ံကာတက္ေႀကာင္.
လွၿမတ္နတ္တူ တည္ေတာ္မူသည္
မဥၶဴေသာ္က ၿမတ္ဗုဒၶကို....

ဟူ၍ေဖာ္ၿပထားသည္ကိုလည္းေတြ.ရသၿဖင္. လက္ခံနိဳင္ဖြယ္ရွိသည္ ဆိုရမည္ၿဖစ္သည္ ။

ထိုလကၤာအရ ပုသိမ္ဘုရင္ သမုဒၵေဃာသ သည္ ပသီဘုရင္၏ သမီးေတာ္ ကုမာရႏၱီ ေခၚ ဥမၼာဒႏၱီ ကို ခိုးယူၿပီး ၀ါးခယ္မၿမိဳ.နယ္ သရြတ္ၿမိဳက္ ေက်းရြာ တည္ေနရာတြင္ မုခ၀တီ ၿမိဳ.ကို တည္ထား စိုးစံခဲ့ရာ ပသီဘုရင္က မေက်နပ္ဘဲ စစ္သည္ေတာ္ မ်ားအား သြားေရာက္တိုက္ခိုက္ သတ္ၿဖတ္ေစရာ ၀ါးခယ္မ က၀ဲေခ်ာင္းတစ္ေလွ်ာက္ တိုက္ပြဲမ်ားၿဖစ္ပြားၿပီး ယခု ၀ါးခယ္မၿမိဳ.တည္ေနရာတြင္ ႀကီးမားက်ယ္ၿပန္.စြာ ေပါက္ေရာက္ေနေသာ ၀ါးေတာႀကီးမ်ား အကူအညီေႀကာင္. သမုဒၵေဃာသ မင္းသည္ အသက္ေဘးမွ လြတ္ေၿမာက္ ေအာင္ၿမင္ခဲ့သည္ဟုလည္း အဆိုရွိခဲ့သည္ ။

ေရႊစာပ်ံ ေစတီေတာ္ မွ ေရွးေဟာင္း အုပ္ခ်ပ္မ်ား

 သို.ရာတြင္ ဦးသိန္း၀င္း ၿပဳစုေသာ ေသာ္ကေစတီေတာ္သမိုင္း စာအုပ္တြင္မူ သမုဒၵေဃာသ မင္းတို. မုခ၀တီ ၿမိဳ.တည္ နန္းစံခဲ့သည္ ကိုလက္မခံပါ..သူကေထာက္ၿပသည္မွာ   ထိုမင္းႏွင္. မိဘုရား လက္ထက္တြင္ တိုးတက္စည္ကားခဲ့ေသာ ပုသိမ္ ၃၂ ၿမိဳ. စာရင္းတြင္ မုကၡ၀တီၿမိဳ. ဟူ၍ မပါပါ.ပုသိမ္ရာဇ၀င္ စာမ်က္ႏွာ ၉၁ မွ ၉၈ တြင္ပါေသာ ပုသိမ္ ၃၂ ၿမိဳ. စာရင္းတြင္ အမွတ္စဥ္ ၇ က်ိဳက္အမြန္-ဆိပ္ႀကီး=က်ိဳက္ပြန္ၿမိဳ.=ေၿမာင္းၿမၿမိဳ. ဟုလည္းေကာင္းအမွတ္စဥ္ ၂၉ တြင္ က်ိဳက္တည္ မုေဠာ -သၿမင္တံုၿမိဳ.=ပန္းတေနာ္ဟုလည္းေကာင္းပါပါသည္..မုကၡ၀တီသည္ အမွန္ၿမိဳ.ၿဖစ္ခဲ့ပါက ဤ စာရင္းတြင္ပါရမည္ၿဖစ္ပါသည္..ၿဖစ္နိဳင္သည္က ထိုမင္းမိဖုရား ႏွစ္ပါးတို. ေၿမာင္းၿမ ႏွင္. ပန္းတေနာ္ ၿမိဳ.မ်ားသို. ကူးလူး သြားလာခိုက္သရြတ္ၿမိဳက္ ေဒသအေရာက္ ေရႊာစာရံႏွင္. ေရႊစာပ်ံေစတီမ်ားတည္ခိုက္ယာယီစံနန္းၿဖင္.

စံၿမန္းခဲ့ၿခင္းသာၿဖစ္နိဳင္သည္..ဟူေသာအယူအဆကလည္းလက္ခံနိဳင္ဖြယ္ရာပင္.။

က်ိဳက္ကလြန္ပြန္းေစတီေတာ္

 တစ္ဆက္တည္း တြင္ ဓႏုၿဖဴ ၿမိဳ.ရွိ က်ိဳက္ကလြန္ပြန္း ေစတိေတာ္ ( ဘီလူးတစ္ရာ ဘုရား သို.မဟုတ္ ဘီလူးတစ္ရာဖက္ ဘုရား )  အေႀကာင္းကလည္း ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္ပံုရသည္ ။ ေလ.လာမိေသာ သမိုင္းတစ္ခုအရ ထိုေစတီေတာ္သည္လည္း   မြန္မင္းသမီး ဥမၼာဒႏၱီ ၿပန္လည္မြမ္းမံခဲ.ေသာ ေစတီတစ္ဆူ ၿဖစ္သည္ ဟု ဆိုထားပါသည္ ။ ထို.အၿပင္ ၂၀၀၅ သႀကၤန္ခန္.မွ စတင္ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ ဥမၼာဒႏၱီ ကမ္းေၿခမွာလည္း ထိုမင္းသမီးကို အစြဲၿပဳ မွည္.ေခၚဂုဏ္ၿပဳပံုရသည္ ။ မြန္မင္းသမီးဟု ေခၚေ၀ၚႀကၿခင္းမွာလည္း မူရင္းကပသီမင္းသမီးၿဖစ္ေသာ္လည္း မြန္ဘုရင္၏ မိဖုရားၿဖစ္သလို ဗုဒၵဘာသာ၀င္အၿဖစ္ ကူးေၿပာင္း၀င္ေရာက္ထားသူၿဖစ္ေသာေႀကာင္. မြန္မင္းသမီးဟုေခၚဆိုဟန္ရွိသည္ ။ 

 

ေသာ္ကေစတီေတာ္ၿမတ္ရွိ အလွဳရွင္ ဥမၼာဒႏၱီ ရုပ္တု

   ထိုဘုရင္မွာသကၠရာဇ္ ၇၂၆ တြင္ သတိုးမင္းဖ်ား အင္း၀ၿမိဳ.တည္ စိုးစံစဥ္ ေအာက္ၿမန္မာနိဳင္ငံတစ္၀ိုက္ ၿမိဳ.သစ္မ်ား တည္ေထာင္စံေနေသာမြန္ဘုရင္သမုဒၵေဃာသ ဟုသိရပါသည္ ။ပုသိမ္ရာဇ၀င္အရ သကၠရာဇ္ ၆၂၅ တြင္ သမုဒၵေဃာသ ႏွင္. ကုမာရႏၱီ တို.အုပ္စိုးေႀကာင္းေဖာ္ၿပထား သည္။ ထုိ၆၂၅ သည္ ပုဂံတြင္ နရသီဟပေတ. ( တရုုတ္ေၿပးမင္း ) စိုးစံဆဲ ကာလၿဖစ္သလို ပုဂံေခာတ္သည္ ၿမန္မာတစ္နိဳင္ငံလံုးကို စုစည္းေအာင္ၿမင္ၿပီးၿဖစ္သၿဖင္.  ပုသိမ္သည္လည္းၿမန္မာပိုင္ေဒသတစ္ခုၿဖစ္သၿဖင္. နရသီဟပေတ.မင္းသည္ သားေတာ္ႀကီး ဥဇနာ ကို  ပုသိမ္စားအၿဖစ္ ခန္.အပ္ခဲ့ ၿပီး သကၠရာဇ္ ၆၄၆ တရုပ္မ်ား လာေရာက္တိုက္ခိုက္ရာတြင္ နရသီဟပေတ.မင္းကိုယ္တိုင္ ပုသိမ္သို. တိမ္းေရွာင္္ခဲ့ရ ေသးသၿဖင္    သမုဒၵေဃာသ ႏွင္. ကုမာရႏၱီတို.သည္ မင္း/မိဘုရားမ်ား မၿဖစ္နိဳင္ပဲ ၿမန္မာဘုရင္ထံ အခြန္ေတာ္ ဆက္သရေသာ မြန္အႀကီးအကဲမ်ားသာ ၿဖစ္နိဳင္သည္ ဟူေသာ သမိုင္းဆိုင္ရာ အဆိုတစ္ရပ္လည္း ရွိပါေသးသည္ ။

( အထက္ပါ ေလ.လာေတြ.ရွိထားမွဳ မ်ားႏွင္. ပတ္သက္၍ အခ်က္အလက္မ်ား ၀င္ေရာက္ၿဖည္.စြက္ ေဆြးေႏြးနိဳင္ပါသည္ ခင္ဗ်ာ )

ေရက်သြားလွ်င္ အုတ္ရိုးတန္းမ်ား ေတြ.၇တတ္သည္ဆိုေသာ ေရေက်ာ္ေခ်ာင္းတစ္ခု

 ဤေနရာတြင္ေၿပာလိုသည္က မုကၡ၀တီ ၿမိဳ.ေဟာင္းေခၚ သရြတ္ၿမိဳက္ရြာေလးအေႀကာင္းၿဖစ္သည္ ။ ထိုရြာေလးသည္ ၀ါးခယ္မ အေရွ.ေတာင္ (သို.) ေတာင္ဘက္ၿခမ္းတြင္ တည္ရွိေနေသာ  (ယခုအခ်ိန္တြင္ ) ေက်းရြာႀကီးတစ္ရြာၿဖစ္သည္ ။ ၿမိဳ.သို. ဆိုင္ကယ္ (သို.) ေရေႀကာင္းၿဖင္.သာ သြားလာနိဳင္ေသာ ေဒသၿဖစ္ၿပီး နာမည္အေက်ာ္ဆံုးေဒသထ႕ြက္ အစားအစာမွာ သရြတ္ၿမိဳက္ ငါးသေလာက္ၿဖစ္သည္ ။ အနံ. ၊ အရသာ ကအစ ဒါမွ ငါးသေလာက္ အစစ္ဟုေၿပာရေလာက္ေသာ အေနအထားမ်ိဳးၿဖစ္သည္ ။ ၿမန္မာတစ္နိဳင္ငံလံုး ရွိ ငါးသေလာက္မ်ားအနက္ နာမည္ႀကီးအမ်ိဳးအစားၿဖစ္သည္ ။ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ၿမိဳ.ႏွင္. ဆက္သြယ္ရန္ ကုန္းလမ္းအေနၿဖင္. ခန္နိဳင္၀န္အားေသးေသာ တံတားငယ္ေလးမ်ားပါ၀င္သည္. ေၿမသားလမ္း ခပ္က်ဥ္းက်ဥ္း သာရွိေနၿပီး လမ္းခ်ဲ.ရန္ ၊ ေက်ာက္ႀကမ္းခင္းရန္ ၊ ခံနိဳင္၀န္ အားလံုေလာက္ေသာ တံတားမ်ား ရ ရွိရန္ ေက်းလက္ဖြံ.ၿဖိဳးေရး ၊ စည္ပင္ ၊ ၀ါးခယ္မၿမိဳ.နယ္အသင္း ၊ ပုဂလိက တို.က စုေပါင္းႀကိဳးစားေနႀကဆဲ ၿဖစ္သည္ ။ ရန္ကုန္ႏွင္. တိုက္ရိုက္ ဧရာ၀တီ သေဘၤာ အဆက္အသြယ္လည္းရွိသည္ ။ ရြာအတြင္းရွိ အိမ္မ်ားအနက္ အခ်ိဳ.ဆိုလွ်င္ အလွ်ဳမီနီယံသြပ္မိုးအိမ္မ်ား ၊ RC တိုက္ ၊ ေရွးေဟာင္း သစ္လံုးတိုင္ႀကီးမ်ားအသံုးၿပဳ အိမ္မ်ား စသၿဖင္. ေခာတ္ႏွင္.အမွီလည္း လိုက္နိဳင္ႀကသည္ကိုေတြ.ရသည္ ။ 

သရြတ္ၿမိဳက္ ရြာအတြင္းက ဥမၼဒႏၱီ ေကာင္းမွဳေတာ္ ေရႊစာရံ ေစတီေတာ္

  ဥမၼာဒႏၱီမင္းသမီးတည္ထားခဲ့ေသာေရႊစာရံ ေစတီက ရြာအတြင္းေတာင္ကုန္းငယ္ေလး တစ္ခုေပၚတြင္ တည္ရွိေနၿပီး ေရႊစာပ်ံ ေစတီေတာ္ကေတာ. ရြာထိပ္ဘက္တြင္ လူေနအိမ္မ်ားႏွင္. မနီးပဲ သီးၿခားတည္ရွိေနပါသည္ ။ ေစတီတြင္အသံုးၿပဳထားေသာ အုတ္ခ်ပ္မ်ားမွာ ေရွးေဟာင္း အုတ္ခ်ပ္ႀကီးမ်ားၿဖစ္ၿပီး ရြာအတြင္ းေရေက်ာ္ေခ်ာင္း ကမ္း၂ဘက္အေၿခတြင္ ေရက်ခ်ိန္ဆိုလွ်င္ (သူတို.အေခၚၿမိဳ.ရိုး ) အုတ္တန္း အခ်ိဳ.ၿမင္ရသည္ဟုလည္းဆိုႀကသည္ ။

ေသခ်ာသည္က နန္းၿမိဳ.အၿဖစ္မဟုတ္လွ်င္ေတာင္ ယာယီစံၿမန္းခဲ့သည္.ေနရာ ၊ ထို.အၿပင္ ယခင္ မင္းဘုရင္/ နယ္စားပယ္စားမ်ား ၏ ယာယီစံၿမန္းမွဳသည္ မည္ကာမတၱမဟုတ္ပဲ ထိုက္သင္.ေသာ ခမ္းနားခိုင္မာစြာ တည္ေဆာက္ေနထိုင္ေလ.ရွိသည္. ဓေလ.အရ အနိမ္.ဆံုးအဆင္. ယာယီၿမိဳ.ေဟာင္း တစ္ခုအၿဖစ္ တည္ရွိခဲ့သည္ကေတာ. ေသခ်ာေသာ အခ်က္ၿဖစ္ေပသည္ .။ ေရွးေဟာင္းအုတ္ပံု အခ်ိဳ.လည္း ရြာအၿပင္တြင္ ရွိေနေသးသည္ ဟူေသာေၿပာၿပခ်က္အရလည္း ေသခ်ာသေလာက္ရွိပါသည္ ။ ထို.ေႀကာင္. မိမိတို. ၿမိဳ.နယ္အတြင္းရွိ ေရွးေဟာင္းေဒသေလးတစ္ခုကို သိရွိနိဳင္ႀကပါေစ၇န္ တင္ၿပရၿခင္းၿဖစ္ပါသည္ ။

 ဆက္စပ္ဖတ္ရွဳရန္မ်ား

* ၿပည္လံုးခ်မ္းသာဆုေတာင္းၿပည္. ေသာ္က ေစတီေတာ္ၿမတ္ႀကီး၏ သမိုင္းအက်ဥ္း

*  ေလ.လာမိသမွ်  ၀ါးခယ္မဆိုင္ရာ သမိုင္းအခ်ိဳ.
 *သရြတ္ၿမိဳက္ရြာ ( မုကၡ၀တီၿမိဳ.ေဟာင္း )ဓါတ္ပံုမ်ား