|
တို.ဗမာ ေခာတ္က သမိုင္း၀င္ ၿဖစ္ခဲ့ေသာ ၀ါးခယ္မ ဘုရားႀကီး ၀န္းရွိ မဟာပုည တန္ေဆာင္း |
ၿမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၈၅ ( ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၂၄ )
ဘႀကီးေတာ္ ဘုရား လက္ထက္ အဂၤလိပ္ - ၿမန္မာ ပထမ စစ္ၿဖစ္ခ်ိန္က လူေနစု အၿဖစ္
ေရာက္အံ့ဆဲဆဲ ရွိေနခဲ့ေသာ ေဒသ ၊ ထို.ေနာက္ ၂၈ ႏွစ္အႀကာ သကၠရာဇ္ ၁၂၃၃ ( ခရစ္ႏွစ္
၁၈၅၂ ) ပုဂံမင္းလက္ထက္ ဒုတိယ အဂၤလိပ္ - ၿမန္မာ ဒုတိယ စစ္ပြဲၿဖစ္ပြားခ်ိန္ ကာလ က
လူေနအိမ္စုမ်ား စတင္ၿဖစ္တည္ေနခဲ့ေသာ ေဒသ ၊ သကၠရာဇ္ ၁၂၄၇ ( ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၈၅ ) သီေပါမင္း လက္ထက္ အဂၤလိပ္ -
ၿမန္မာ တတိယ စစ္ပြဲၿဖင္. ၿမန္မာ တစ္နိဳင္ငံလံုးကို အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ့တို.
က်ဳးေက်ာ္သိ္မ္းပိုက္ခ်ိန္ က ေက်းရြာႀကီး အဆင္.သို. ေရာက္ရွိေနခဲ့ၿပီၿဖစ္ေသာ ေဒသ ၊
သကၠရာဇ္ ၁၂၄၂ ( ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၈၀ ) ကပင္ ရုံး ၊ ဂါတ္မ်ား ေဆာက္လုပ္ၿပီးေသာ ေဒသ ၊
သကၠရာဇ္ ၁၂၆၈ ( ခရစ္ႏွစ္ ၁၉၀၆ ေအာက္တိုဘာ ၁ ရက္ေန. ) တြင္ ၿမဴ နီစပါယ္ ၿမိဳ.အၿဖစ္
ေရာက္ရွိခဲ့ေသာ ၀ါးခယ္မ ၿမိဳ.ကား ၿမန္မာဘုရင္လက္ထက္ နယ္ခ်ဲ့ က်ဳးေက်ာ္မွဳမ်ားတြင္
ဆန္.က်င္ေတာ္လွန္မွဳမ်ား မရွိနိဳင္ေသးပဲ ၿမိဳ.တစ္ၿမိဳ.အၿဖစ္ စတင္ ဖြံ.ၿဖိဳးလာဆဲ
ကာလသာရွိေသးသည္ ။
|
ပန္ဒစ္ ဂ်ဟာ ၀ါလာေနရူး သမီးမစၥ အင္ဒရာဂႏၵီ မိသားစု ၀ါးခယ္မ ေရာက္ရွိစဥ္ ရိုက္ကူးထားေသာ ဓါတ္ပံု |
သို.ေသာ္ ၁၉၀၀ ၿပည္.လြန္ ႏွစ္မ်ား မွစ၍
၀ါးခယ္မသားတို.၏ နယ္ခ်ဲ.ေတာ္လွန္ေရး စိတ္ဓါတ္မ်ား ၊ လွဳပ္ရွားမွဳမ်ား ဖြံ.ၿဖိဳးလာခဲ့သည္
။ ၁၉၀၆ မတ္လကုန္ခန္. ရန္ကုန္ၿမိဳ.တြင္ YMBA အသင္းႀကီး စတင္ေပၚေပါက္ခဲ့ၿပီး ၁၉၁၀
ၿပည္.ႏွစ္တြင္ ၀ါးခယ္မ ၿမိဳ.ေပၚ ႏွင္. နယ္သူနယ္သားမ်ားသည္ ၀ံသာႏု အသင္း ၊ ကုမၼာရီ
အသင္းမ်ား တည္ေထာင္ၿပီး ပင္နီေခ်ာ ႏွင္.ေယာလံုခ်ည္ ဆင္ၿမန္းႀကကာ အဂၤလိပ္
ကုန္ပစၥည္းမ်ား သပိတ္ေမွာက္ရာတြင္ ေရွ.တန္းမွ ပါ၀င္ခဲ့ႀကသည္ ။ က်ံဳမေငး ၊ သရက္ေတာ
၊ ေရႊေလာင္း ၊ကၽြန္းကုန္းစေသာ ေက်းရြာႀကီးမ်ားတြင္လည္း ထိုအသင္းမ်ား တည္ေထာင္ေရး
အမ်ိဳးသားေရး တက္ႀကြစြာ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ႀကသည္ ။
၁၉၁၆ ခန္.တြင္ ၀ံသာႏု
ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားၿဖစ္ေသာ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ ၊ ဦးနာဂိႏၵ ၊ ဦးဂါရ၀ ၊ ဦး ေညယ် စသည္.ဆရာေတာ္မ်ား၏
တရားပြဲမ်ား စည္ကားစြာ က်င္းပခဲ့သည္ ။ ၁၉၂၁ ၏ တစ္ေန.တြင္ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ
တရားပြဲက်င္းပ၇န္ စိစဥ္ေနခိုက္ ဖ်ာပံုခရိုင္ ေက်ာင္းကုန္းေက်းရြာ( အၿခားသမိုင္း
တစ္ခုတြင္ ဆူးကလပ္ ေက်းရြာ ဟုေတြ.ရပါသည္ ) တြင္ ေဟာေၿပာခဲ့သည္. ( နယ္ခ်ဲ့အဂၤလိပ္ ကိုရည္ရြယ္ေသာ
) လိပ္အခြံခြာ၇မည္ ဟူေသာ တရားေႀကာင္. ဖမ္းဆီး၇န္အတြက္ ေၿမာင္းၿမ ရာဇ၀တ္ ၀န္က
၀ါးခယ္မၿမိဳ.သား အင္စပက္ေတာ္ ဦးဘဂ်မ္းသို. လက္ထိပ္ခတ္ ဖမ္းခဲ့ရမည္ဟူေသာ အမိန္.
ပို.ခဲ့သည္ ။သို.ေသာ္ ထို၀ါးခယ္မသား အရာရွိက မိမိရာထူးမွ ႏွဳတ္ထြက္သည္္ဆိုကာ နယ္ခ်ဲ.
အဂၤလိပ္တို.၏ အမိန္.ကို ဖီဆန္လွ်က္ ၀ါးခယ္မသားတို.၏ ၀ံသာႏု ရကၡိတ စိတ္ဓါတ္ၿဖင္.
ကိုယ္က်ိဳးစြန္. အနစ္နာခံခဲ့သည္ ။
|
ကြမ္းၿခံကုန္း ေက်ာင္းတိုက္ |
၁၉၂၀ ယူနီဗာစီိတီ သပိတ္သည္ အမ်ိဳးသားေရးကို
တဟုန္ထိုးတိုက္တက္ေစခဲ့သည္ဟု အသိအမွတ္ၿပဳႀကသည္ ။ ထိုသပိတ္တြင္ ၀ါးခယ္မၿမိဳ.ရွိ ၀ံသာႏု
အသင္း ၊ ကုမၼာရီ အသင္းမ်ားက မ်ားစြာကူညီခဲ့ႀကသည္ ။ ၀ါးခယ္မၿမိဳ. အေနာက္ပိုင္း
ကမ္းနားလမ္းရွိ ကြမ္းၿခံကုန္း ေက်ာင္းတိုက္တြင္ အမ်ိဳးသားေက်ာင္း တည္ေထာင္၍
ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးအၿဖစ္ ဦးလွေအာင္ ( ဘိလပ္ၿပန္ - ၀တ္လံုေတာ္ ရ ) ေက်ာင္းဆရာမ်ားအၿဖစ္
ဦးေက်ာ္ႀကီး ၊ ဦးေက်ာ္သန္း ၊ ဦးသန္းႀကြယ္ ၊ ဦးဘစိုး ၊ ဦးကံ ၊ ဦးေအာင္ခင္ ၊
ဦးစိန္ ၊ ဦးစံထြန္း ၊ ဦးေဖ ၊ ဦးတင္ညြန္. ၊ ဦးဘေအးတို.က ဆရာမ်ားအၿဖစ္
တာ၀န္ယူေပးခဲ့ႀကသည္ ။ ထိုအခ်ိန္က ဦးေက်ာ္သန္းသည္ အဂၤလိပ္အစိုးရကို အသိအမွတ္မၿပဳသည္.အေနၿဖင္.
မိမိ၏ BSc ဘြဲ.ကို စြန္.လႊတ္ခဲ့သည္။ ( ဒုတိယ ေက်ာင္းသားသပိတ္ ၁၉၃၈ တြင္လည္း
ဦးႏုသည္ နယ္ခ်ဲ. အဂၤလိပ္ တို.ကို ဆန္.က်င္သည္.အေနၿဖင္. သူ၏ BA ဘြဲ.ကို
စြန္.လႊတ္ခဲ့သည္ ) ထိုအမ်ိဳးသားေက်ာင္းမွ သခင္ႏု ၊ သခင္ဥ ၊ သခင္အံုးေဖ ၊
သခင္သိန္းေဖ စေသာ နိဳင္ငံေရး သမားမ်ား ေပၚထြန္းခဲ့သည္ ။
အဂၤလိပ္ ပါလီမန္ မွ မွ
ၿမန္မာနိဳင္ငံကို ဒိုင္အာခီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေပးရန္ ၀ွိဳက္ေကာ္မတီ ကို စံုစမ္းေရး
ေကာ္မရွင္အၿဖစ္ ေစလႊတ္ခဲ့သည္ ။ ၿမန္မာတို.က ထိုေကာ္မရွင္ကို
သပိတ္ေမွာက္ခဲ့သကဲ့သို. ၀ါးခယ္မသို. ထို ေကာ္မရွင္ ေရာက္ရွိလာေသာအခါ သခင္ႏု ၊
ကိုအုန္းေဖ ၊ ကိုေအာင္သင္းတို. ေခါင္းေဆာင္ၿပီး သံပံုးတီးကန္.ကြက္ႀကသည္ ။
ေကာ္မရွင္ အဖြဲ.မွ ၀ါးခယ္မ ေစ်းအတြင္း ဟင္းလ်ာ ၀ယ္ယူသည္.အခါ ေစ်းသူ/သား မ်ား ဆိုင္မ်ားပိတ္
၊ သပိတ္ေမွာက္ႀကသၿဖင္. ဘာတစ္ခုမွ ၀ယ္မရပဲ ၿပန္သြားႀကရသည္ ။ သေဘၤာၿဖင္.ၿပန္လည္ထြက္ခြာခ်ိန္တြင္လည္း
ေလွၿဖင္.ထြက္၍ ၀ွိဳက္ေကာ္မရွင္ အလိုမရွိ ၊ ဒိုင္အာခီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဖ်က္ ဖ်က္ ၊
ဟုမၼရူး အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ခ်က္ၿခင္းေပး
စသည္တို. ဟစ္ေအာ္ေႀကြးေက်ာ္လွ်က္ ၿမစ္ရိုးတစ္ေလွ်ာက္ ဆူညံစြာ သံပံုးတီး ကန္.ကြက္ခဲ့ႀကသၿဖင္.
ၿမိဳ.နယ္အသီးသီး ၏ ကန္.ကြက္ပြဲမ်ားအနက္ ၀ါးခယ္ ကန္.ကြက္မွုကားထိပ္တန္းမွ
ေၿပးခဲ့သည္ ။
၁၉၃၀ ၿပည္.တြင္ ဆရာေတာ္ ဦးနာဂိႏၵ
တရားပြဲကို ဘုရားႀကီးအတြင္း က်င္းပရန္စီစဥ္ရာ အဂၤလိပ္အစိုးရက တား၀ရမ္း ထုတ္ခဲ့ရာ
ဆရာေတာ္က ဆန္.က်င္ခဲ့သၿဖင္. တရားပြဲမက်င္းပမွီ ဆရာေတာ္အား အဂၤလိပ္ နယ္ခ်ဲ. အစိုးရ
က ၀ါးခယ္မ ဂါတ္တဲတြင္ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ေစခဲ့သည္ ။ ဆရာေတာ္အား
ေၿမာင္းၿမေထာင္သို.ပို.ရာတြင္ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ဆံပင္မ်ား ခင္း၍
ပို.ေဆာင္ခဲ့ႀကသည္ ။ ေၿမာင္းၿမေထာင္အတြင္း တစ္ႏွစ္ အၿပစ္ေပးခံရခ်ိန္ ဆံခ်ၿခင္းမၿပဳပဲ
ေထာင္မွထြက္သည္.အခါ ၀ါးခယ္မသို. လာေရာက္တရားေဟာ ခ်ိန္မွစ၍ ဆရာေတာ္အား
ဆံရွည္ကိုယ္ေတာ္ ဟု ၀ါးခယ္မ သားတို.က ဘြဲ.ေပးခဲ့သည္ ။
ဒို.ဗမာ ၀ါဒ ထြန္းကားလာခ်ိန္တြင္
နယ္ခ်ဲ.အဂၤလိပ္အစိုးရ၏ အမိန္.ကို ဖီဆန္လာႀကသၿဖင္. နယ္ပိုင္၀န္ေထာက္ေဟာင္း မစၥတာရိုးလင္း ကိုယ္တိုင္ေရာက္ရွိလာၿပီး
ၿမိဳ.ေပၚရွိ ဘုရားလူႀကီး ၊ ၿမဴနီစပါယ္လူႀကီး
၊ သခင္ မ်ား အရပ္သားမ်ား စုစုေပါင္း ၈၄၀
ကို ၂ေယာက္တစ္တြဲ လက္ထိပ္ခတ္ ဖမ္းဆီးကာ ေၿမာင္းၿမေထာင္သို. သေဘၤာ ၂ စီးၿဖင္.
ပို.ခဲ့ၿပီး ၿမိဳ.ရွိ အမွဳထမ္း အရာရွိ အားလံုးနီးပါး နယ္ေရႊ. ၊ ရာထူးခ်
ခံခဲ့ႀကရသည္ ။
၉၁ ဌာန အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေခာတ္ ေရြးေကာက္ပြဲ အႀကိဳ
စီစဥ္မွဳ အၿဖစ္ သခင္ဟန္ ( ၀ါးခယ္မ ) သည္ ၁၉၃၆ တြင္ ၀ါးခယ္မ သို.ေရာက္လာၿပီး
ဒို.ဗမာ အစည္းအရံုး စတင္လွဳပ္ရွားခဲ့သည္ ။ သခင္အုန္းေဖ - ဥကၠ႒ ၊ သခင္ ခ်စ္ေဖ (
ေရွ.ေန ) - ဒုဥကၠ႒ ၊ သခင္သိန္းေဖ - အတြင္းေရးမွဳးပါ အမွဳေဆာင္ ၁၅ ဦးၿဖင္.
စည္းရံုးလွဳပ္ရွားခဲ့ရာ အထူးေအာင္ၿမင္ခဲ့ေသာေႀကာင္. ၁၉၃၇ ဧၿပီလ တြင္ အိႏၵိယ
ေခါင္းေဆာင္ ေနရူး အား ၀ါးခယ္မ ေရာက္ရွိေစ၇န္ ဌာနခ်ဳပ္က စီစဥ္ေပးခဲ့သည္ ။ ၀ါးခယ္မ
သက်မဟာသီရိ ဘုရားႀကီး သံတန္ေဆာင္းအတြင္း က်င္းပေသာ ပြဲတြင္ ပန္ဒစ္ဂ်ဟာ၀ါလာေနရူး
ကိုယ္တိုင္က တက္ေရာက္လာႀကသူမ်ားကိုႀကည္.၍ On your attitude , I assure you , you
will get Independent very soon ဟူ၍ ေၿပာႀကားခဲ့ရသည္ ။
၁၉၃၉ ႏွစ္ဦးပိုင္းတြင္ေၿမာင္းၿမ
ခရိုင္ ညီလာခံကို က်ံဳမေငး တြင္ က်င္းပရာ ပရိသတ္ ၂၀၀၀၀ နီးပါး တက္ေရာက္ခဲ့ၿပီး
ေမာ္လၿမိဳင္ ညီလာခံအၿပီးတြင္ ဒုတိယအႀကီးဆံုး ညီလာခံဟု အသိအမွတ္ၿပဳခဲ့ႀကသည္ ။
ခ်စ္တီး လယ္ပိုင္ရွင္မ်ားႏွင္. သခင္လယ္သမားမ်ား၏ တိုက္ပြဲကို ႀကာၿဖဴ ( ၀ါးခယ္ မ )
၊ မရမ္းေခ်ာင္း ( သရက္ေတာ ) ၊ ႀကာကန္ စသည္ၿဖင္. ၁၁ေနရာ က်င္းပခဲ့ရာ လူ၁၀၀၀ ေက်ာ္
ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရၿပီး ေခါင္းေဆာင္ သခင္စိုးခိုင္ ၊ သခင္ဘသြယ္ ၊ သခင္ ခ်မ္းၿမ ၊
သခင္အုန္းၿမင္. တို.ေထာင္ တစ္ႏွစ္စိက်ခဲ့သည္
၁၉၄၂ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ ၿဖစ္ပြားခ်ိန္ ..
သခင္မ်ားသည္ လက္နက္ကိုင္ တိုက္ခိုက္ရမည္ဟူေသာ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္ၿဖင္. လက္နက္မ်ား
စုေဆာင္း၍ေတာ္လွန္ရန္ အင္အားစုခဲ့သည္ ။၁၉၄၂ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၈ ရက္မွစ၍ မအူပင္ခရိုင္ ၊ ေၿမာင္းၿမခရိုင္ ၊
ပုသိမ္ခရိုင္ရွိၿမိဳ.မ်ား ကို စတင္သိမ္းပိုက္ရန္ ဆံုးၿဖတ္ခဲ့သည္ ။ ထိုေန.တြင္
၀ါးခယ္မ ၊ ေၿမာင္းၿမ ၊ က်ံဳမေငးတို.ကိုစတင္သိမ္းပိုက္ရန္ ဆံုးၿဖတ္ထားရာ ၀ါးခယ္မ
ဂတ္တဲ မွ ရာဇ၀တ္ ၀န္ေထာက္ D-Y-S-P ဦးတင္ညြန္.သည္ ၀ါးခယ္မသားၿဖစ္သလို ၁၉၂၀ ယူနီဗာစီတီ
သပိတ္ေမွာက္ေက်ာင္းသားလည္းၿဖစ္ၿပီး ၀ါးခယ္မၿမိဳ. အမ်ိဳးသား ေက်ာင္းဆရာလည္းၿဖစ္သလို
သခင္ႏု ၊ သခင္အုန္းေဖ တို.၏ ဆရာလည္း ၿဖစ္သၿဖင္. ေၿမေအာက္ေတာ္လွန္ေရး ေခါင္းေဆာင္
မ်ား ႏွင္. နားလည္မွဳ ရယူကာ ဌာနမွ လက္နက္ ၂၂ လက္ က်ည္ဆံမ်ားပါထားခဲ့ၿပီး
ထြက္ခြာေပးခဲ့သၿဖင္. ရည္မွန္းခ်က္ ၃ ၿမိဳ.အနက္ ၀ါးခယ္မ ႏွင္. က်ံဳမေငးသာ သတ္မွတ္
ရက္အတြင္း သိမ္းပိုက္နိဳင္ခဲ့သည္ ။
|
၂၀၁၃ ဒီဇင္ဘာလ က အခမ္းအနား တစ္ခုတြင္ေတြ.ရေသာ ၀ါးခယ္မသား သခင္သိန္းေမာင္ |
ထိုမွေန၍ ၀ါးခယ္မၿမိဳ.မွ
အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ့ ၏ အစိုးရအဖြဲ. ရုပ္သိမ္းၿပီး ၃လခန္. ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုမ်ားက
ထိမ္းသိမ္းထားခဲ့သည္ ။ ထို.ေနာက္ၿမိဳ.ၿပ အုပ္ခ်ဳပ္ေ၇း အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့သည္ ။ ၁၃၀၄
ခုႏွစ္ နယုန္လဆန္း ၁၅ ရက္ ( ၁၈ - ၅ - ၁၉၄၂ ) ေန.တြင္ BIA အုပ္ခ်ဳပ္ေရး
အဖြဲ.ဖြဲ.ခဲ့သည္ ။
၀ါးခယ္မ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ.တြင္
အုပ္ခ်ဳပ္ေရး - သခင္ခ်စ္ေဖ ( သရက္ေတာ ) ၊ ကာကြယ္ေရး အဖြဲ.၀င္မ်ား -
သခင္ေက်ာ္၀င္း .. သခင္မိုး … သခင္သန္းေမာင္….သခင္စိန္ရ …. သခင္ေမာင္ေမာင္ …
သခင္လွေမာင္ ၊ ရိကၡာ - သခင္ေက်ာ္ဒင္ ၊ အဖြဲ.၀င္ - သခင္ ဘသိန္း
တို.ၿဖင္.ဖြဲ.စည္းခဲ့ၿပီး က်ံဳမေငး တြင္
ဥကၠ႒ - သခင္ထိန္၀င္း ၊ ရိကၡာ - သခင္ခင္ေမာင္ ၊ ၀ါဒၿဖန္.ခ်ီေရး -
သခင္လွေမာင္ ..သရက္ေတာ ၊ စည္းရံုးေရး - သခင္ပြင္.
… သရက္ေတာ. ၊ တရားေရး - ဦးစံေဖ ၊ အဖြဲ.၀င္ - သခင္သာရင္ ..သခင္ ဗထူး …
ဆရာဗေအး တို.ၿဖင္. ဖြဲ.စည္းခဲ့သည္ ။
ဤကား ၀ါးခယ္မ သားတို.၏
နယ္ခ်ဲ.ဆန္.က်င္ေတာ္လွန္ လို စိတ္ ၊ အမ်ိဳးသားစိတ္ အၿပည္.ၿဖင္.
လွဳပ္၇ွားမွဳမ်ားထဲမွ လက္လွမ္းမွီသမွ် စုေဆာင္းေဖာ္ၿပၿခင္းသာ ၿဖစ္ပါသည္ ။
Ref ; Wakema Record of RoUoM & Golden Jubilee Magazine of AWT
ဆက္စပ္ဖတ္ရွဳ ရန္မ်ား